۱۳۸۷ فروردین ۱۴, چهارشنبه

برگی از تاریخ: شتر مرغهای ایرانی

این متن که در بیست و پنجم ژوئن 2006 نگاشته شده، از یک گفتگاه قدیمی بدینجا انتقال یافته است.

« حکومت ایران نه به قانون اسلام شبیه است و نه به قاعدۀ ملل و دول دیگر. باید بگوییم: حکومتی است مرکب از عادات ترک و فرس و تاتار و مغول و افغان و روم، مخلوط و درهم و یک عالمی است علیحده، با هرج و مرج زیاد، که در هر چند قرنی یکی ملوک طوایف مذکوره به ایران غلبه کرده اند، از هر طایفه ای عادت مکروهه و مذمومه در ایران باقی مانده و در این عهد همۀ آن عادات کاملا جاری می شود.
شتر مرغ های ایرانی که از پطرزبورغ و سایر بلاد خارجه برگشته اند و دولت ایران مبلغ ها در راه تربیت ایشان متضرر شده، از علم دیپلامات و سایر علومی که به تحصیل و تعلّم آن مأمور بودند، معلومات آنها به دو چیز حصر شده: استخفاف ملت و تخطﺋۀ دولت. در بدو ورود پای ایشان به روی پا بند نمی شود که از اروپا آمده اند. از موجبات اخذ و طمع و بخل و حسد به مرتبه ای تنزیه و تقدیس می کنند که همۀ مردم، حتی پادشاه، با آن جُودت ِ طبع و فراست کذا، به شبهه می افتد که آب و هوای بلاد خارجه عجب چیزها از آب بیرون آورده، گویا توقف آنجا بالذّات مربی است و قلب ماهیت می کند.
این انگورهای نوآورده هم با نطق های متأسفانه، گاه از بخت خود اظهار تعجب می کنند که از ولایات مُنظّمه به این زودی چرا به مَمالک بینظم رجعت کرده اند؟ و گاه به احوال پادشاه مُتحیّر که تا چند از تمهید اسباب تربیت غفلت دارند؟ این تأسّف و این تعجّب تا وقتی است که به خودشان از امور ملکی کاری سپرده نشده. همینکه مصدر کاری و مرجع شغلی شدند، به اطمینان کامل که قبح اعمالشان تا چندی به برکت سیاحت قطعۀ اروپا پوشیده است و به این زودیها کسی در صدد کشف بیحقیقتی ایشان نیست، بالا دست همۀ بیتربیتیها برمی خیزند و در پامال کردن حقوق مردم و ترویج فنون بیدیانتی و ترک غیرت و مروت و اختراعات امور ضارّه و طمع بیجا و تصدیقات بلا تصوّر و خوشآمد گویی و مزاحگویی به رؤسا و پیشکاران و تصویب عمل و تصدیق به اقوال ایشان چندان مبالغه دارند که پادشاه از مأموریت ایشان پشیمان و مُتحیّر می ماند که با اینها به چه قانون سلوک کند.»
کشف الفرایب ( رسالۀ مجدیه )
مجدالملک – حاج میرزا محمّد سینکی
نقل ازعلی اصغر خبره زاده؛ در: گزیده ای از ادب فارسی، چاپ سوم، انتشارات زمان، تهران، 1352.
در رسم الخط و نشانهای سجاوندی و سایر ویژگیها هیچ تغییری داده نشده است.

هیچ نظری موجود نیست: